Maluku Huizen

Menu pagina

  1. Culturele Dans
  2. Culturelegroep GOSEPA
  3. Saureka-reka
  4. Bambu Gila
  5. Cakalele Alifuru
  6. De menari parise (schildendans)

De cultuur van een land

Op de Molukken kent elk eiland en elke streek zijn eigen dansen.


“Wat het aan literatuur en kunst, dans en muziek voortbrengt - wordt gevormd door accidentele invloeden van buitenaf en door stromingen en stijlen die over de wereld waaien."
Gerrit Komrij

Culturele Dans

elk eiland en elke streek zijn eigen dans

Op de Molukken kent elk eiland en elke streek zijn eigen dansen. Er zijn welkomstdansen, krijgsdansen en dansen die betrekking hebben op bepaalde gebeurtenissen zoals het binnenhalen van de oogst. De menari lenso, de cakalele en de katredji zijn dansen die vaak op bruiloften worden gedanst.

Molukse dansen worden vaak onderverdeeld in dansa en menari. Met dansa worden dan dansen bedoeld die eigenlijk uit Europa komen en die in de koloniale tijd in het Molukse dansrepertoire zijn opgenomen. Met menari duidt men de eigen Molukse dansen aan Dansa. Voorbeelden van Europese dansen die aangepast werden aan de Molukse smaak zijn de orlapij (horlepiep, van oorsprong een zeemansdans), polka, hakketintjis (hakketeentjes), katredji (quadrille) en dansa tali (touwendans die refereert aan de meiboomdans).

Menari komen in allerlei varianten voor, zoals de menari parise (schildendans) en de menari lenso (zakdoekendans). De meeste menari worden door vrouwen uitgevoerd. Menari werden oorspronkelijk begeleid door viool, suling, tifa, totobuang, gong en/of tamboerijn. Tijdens hun verblijf op Java of elders in Indonesië hebben de vrouwen van de KNIL-militairen die in 1951 naar Nederland kwamen ook elementen uit Indonesische dansen opgenomen in hun dansrepertoire. Een voorbeeld daarvan is de tari lilin (kaarsendans).

Bron: Museum Maluku



Culturelegroep GOSEPA

Dans, Klederdracht en Tifagroep

Opgericht in 1997 door Grace Manuhutu (Dans en Klederdracht) ism wijlen
Mieke van Nus-Louhenapessy (Lady speaker/contactpersoon) en Tifagroep Gosepa o.l.v. Deddy Lekatompessy.
De muzikalebegeleiders zijn Deddy Lekatompessy, Jan Jermias en Jopie Manuhutu.

Ga naar foto-album Tifa-groep

Ga naar foto-album Menare-groep

De menari lenso

Met menari duidt men de eigen Molukse dansen aan.

  • F1.1

    menari lenso
  • F1.2

    menari lenso
  • F1.3

    menari lenso
  • F2.1

    menari lenso
  • F2.2

    menari lenso
  • F2.3

    menari lenso
  • F2.1

    menari lenso
  • F2.2

    menari lenso
  • F2.3

    menari lenso
Prev Next
1 2 3 4 5 6 7 8 9

De menari lenso (zakdoekendans) is een vriendschapsdans die door vrouwen wordt uitgevoerd. De basispassen zijn eenvoudig. Door het lichaam te bewegen en te draaien maak je variaties in de dans. De bewegingen zijn altijd erg sierlijk. In beide handen wordt een zakdoek aan een punt vastgehouden. Ook hier is er een kapitan die de dansgroep leidt.

Bron: Grace Manuhutu, Deddy Lekatompessy en Museum Maluku.
Eindredactie: Rudi Sabandar.



Saureka-reka

De Saureka-reka dans of ook wel de gaba-gaba (sagoboom) dans genoemd

  • F1.1

    Saureka-reka
  • F1.2

    Saureka-reka
  • F1.3

    Saureka-reka
  • F2.1

    Saureka-reka
  • F2.2

    Saureka-reka
  • F2.3

    Saureka-reka
  • F2.1

    Saureka-reka
  • F2.2

    Saureka-reka
  • F2.3

    Saureka-reka
  • F2.1

    Saureka-reka
  • F2.2

    Saureka-reka
  • F2.3

    Saureka-reka
Prev Next
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

laat de behendigheid van de voeten zien. De voeten trappen tussen vier takken van de sagoboom, beginnend op een langzaam tempo en dan steeds sneller. De dans, die haar oorsprong vindt in Ambon, is een vorm van dankbaarheid en wordt vaak uitgevoerd tijdens een welkomstceremonie. Deze dans wordt gespeeld door vier jonge paren en begeleid door traditionele muziekinstrumenten zoals totobuang, tifa (drums) en ukelele.

Gaba-gaba zelf is een sago-boom die als dansend bezit wordt gebruikt en tegelijkertijd een dansende begeleiding wordt. Saureka Reka dans is een van de traditionele kunst en spellen die veel populair is onder de Molukkers en vaak in diverse evenementen vertonen.

Bron: Museum Maluku
Eindredactie : Rudi Sabandar



Bambu Gila

Mystieke dans uit de Molukken

  • F1.1

    Bambu Gila
  • F1.2

    Bambu Gila
  • F1.3

    Bambu Gila
  • F2.1

    Bambu Gila
  • F2.2

    Bambu Gila
  • F2.3

    Bambu Gila
  • F2.1

    Bambu Gila
  • F2.2

    Bambu Gila
  • F2.3

    Bambu Gila
  • F2.1

    Bambu Gila
  • F2.2

    Bambu Gila
  • F2.3

    Bambu Gila
Prev Next
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Als je de naam Bambu Gila hoort denkt je wellicht aan een plantensoort met de naam bamboe. Hoewel dit niet geheel onjuist is, er wordt namelijk gebruik gemaakt van bamboe in deze traditionele dans afkomstig van de Molukken, is er echter meer dan alleen dat. Bambu Gila is een dans met mystische elementen uit het verleden. Tot zeven sterke mannen gaan het 'gevecht' aan met een lang stuk bamboe tot wel 2,5 meter lengte en een diameter van bijna tien centimeter. Je zult merken dat als je bij een opvoering van de dans aanwezig bent er veel meer is dan slechts een dans met een grote bamboe stok. Het komt in een buurt van een bovennormaal iets.

Deze dans is ook bekend onder de naam Buluh Gila en Bara Suwen en wordt vaak opgevoerd als schouwspel tussen twee dorpen; Desa Liang in het district Salahatu en Desa Mamala in het district Leihitu. Beiden liggen in de regio Molukken Midden in de provincie Noord Molukken. Deze attractie heeft een sterk mystieke achtergrond en wordt tegenwoordig ook opgevoerd in de stad Ternate en omstreken. De dans begint traditioneel met het branden van de gom van de kemenyan boom, die bekend staat om zijn geneeskrachtige werking. Er worden ook mantra's opgelezen in de lokale taal, iets wat een erg sterke traditie is in de Molukken. De rook van de brandende kemenyan gom wordt in de bamboe stok die later gebruikt wordt voor de dans geblazen. Diegenen die de mantra's oplezen hebben gember in hun mond die later over de bamboe stok gesmeerd wordt.

Het doel van de kemenyan gom of de gember is om de geesten op te roepen zodat ze hun mystieke krachten kunnen overdragen aan de bamboe. De kracht van deze geesten zal er dan al snel voor zorgen dat de bamboe stok zelf gek gaat doen en heftig gaat bewegen. Hoe langer dit duurt, hoe erger dit wordt, zodat het nog moeilijk is de bamboe onder controle te houden. In verscheidene attracties rond deze mysterieuze dans, worden de betrokken personen bezeten door mystieke geesten die zich in deze dans verplaatsen naar de bamboe stok. Op het moment dat een leider herhaaldelijk mantra's opleest, roepen de deelnemende personen 'Gila! Gila! Gila!. Hiermee begint de vreemde dans dan ook daadwerkelijk. De zeven mannen beginnen al snel te merken dat de bamboe in hun handen uit zichzelf begint te bewegen, Bambu Gila.

Het lijkt erop dat de bamboe uit zichzelf begint te bewegen op het moment dat de rook van de gom of de gember in de bamboe koker geblazen wordt. De mannen die de bamboe vastgrijpen moeten dan al snel hun krachten bundelen om ervoor te zorgen dat de bamboe niet alle kanten op beweegt. Als de snelheid van de muziek sneller wordt, lijkt het erop alsof de bamboe stok zwaarder wordt. Er moet dus meer kracht gezet worden, zoveel zelfs dat de deelnemers uiteindelijk zullen verliezen en flauw vallen. Op dat moment is de dans over. De 'gekke bamboe' moet dan nog bedwongen worden. Dit gebeurt door het een vuurtje van brandend papier te offeren. De bamboe die voor de mystieke dans gebruikt wordt is een lokaal soort bamboe die op bepaalde kenmerken geselecteerd wordt. Er wordt bovendien eerst toestemming aan de geesten gevraagd voor het uitzoeken en het kappen van de juiste bamboe. De bamboe wordt vervolgens op traditionele manier gekapt en schoongemaakt alvorens deze gebruikt wordt voor de Bambu Gila dans.

De oorsprong van de dans is niet geheel bekend. Wel is het zo dat de dans al opgevoerd werd nog voordat het Christendom of de Islam op de eilanden verscheen. Tegenwoordig wordt de mystieke dans nog slechts opgevoerd in enkele kleine dorpen. Het is dan ook een unieke gebeurtenis om deze dans mee te mogen maken. De mantra's en de bamboe dans zelf zijn nergens anders in deze vorm te aanschouwen en het geheel zal dan ook voor een onvergetelijke ervaring zorgen.

Bron: indonesie.nl
Eindredactie : Mickey Matitahatiwen



Cakalele Alifuru

De cakalele Alifuru is een krijgsdans.

  • F1.1

    Cakalele Alifuru
  • F1.2

    Cakalele Alifuru
  • F1.3

    Cakalele Alifuru
  • F2.1

    Cakalele Alifuru
  • F2.2

    Cakalele Alifuru
  • F2.3

    Cakalele Alifuru
  • F2.1

    Cakalele Alifuru
  • F2.2

    Cakalele Alifuru
  • F2.3

    Cakalele Alifuru
Prev Next
1 2 3 4 5 6 7 8 9

Die als voorbereiding op de echte strijd werd opgevoerd als men op jacht ging om koppen te snellen. De dansers zijn gekleed zoals de voorouders van de Molukkers, de Alfoeren. Ze dragen een lendendoekje (tjawat of tjidako), een rode band om het hoofd en om de armen en polsen (de kain berang) en tooien zich met kralen en kettingen en slagtanden van wilde zwijnen als amulet. De dansers zijn gewapend met een salawaku (schild), versierd met parelmoer, en een parang (zwaard). Ze gaan in twee rijen tegenover elkaar staan. Dan gaan ze afwisselend in de aanval en in de verdediging, wat een spectaculair gezicht is.

De cakalele wordt begeleid door de tifa en de gong. Bij de islamitische cakalele zijn de dansers volledig gekleed in kleding die herinnert aan de vroegere aanwezigheid van de Europeanen. Ze dragen bijvoorbeeld Portugese helmen. De cakalele heeft zowel in Nederland als op de Molukken ontwikkelingen doorgemaakt. Op de Molukken dragen de dansers tegenwoordig kleurige kleding. In Nederland wordt de cakalele de laatste jaren ook uitgevoerd door meisjes.

Bron: Museum Maluku
Eindredactie : Rudi Sabandar



Menari parise.

De menari parise (schildendans) is – volgens sommigen – oorspronkelijk een mannendans die uitgevoerd werd voordat de mannen ten strijde trokken.

  • F1.1

    Menari parise
  • F1.2

    Menari parise
  • F1.3

    Menari parise
  • F2.1

    Menari parise
  • F2.2

    Menari parise
  • F2.3

    Menari parise
  • F2.1

    Menari parise
  • F2.2

    Menari parise
  • F2.3

    Menari parise
  • F2.1

    Menari parise
  • F2.2

    Menari parise
  • F2.3

    Menari parise
Prev Next
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Anderen menen dat deze dans door vrouwen werd opgevoerd als begroeting van de mannen wanneer zij terugkwamen van de strijd. Deze verwarring is waarschijnlijk ontstaan door een verkeerde interpretatie van de islamitische kleding. Het zou oorspronkelijk gaan om een dans die door mannen werd uitgevoerd als ze terugkwamen van de strijd en zich omgekleed hadden in hun dagelijkse kleding: witte overhemden en een sarong met een vouw middenvoor (islamitische mannenkleding). In de dans vertelden ze aan hun dorpsgenoten over de strijd die ze gevoerd hadden. Tijdens de dans geeft de kapitan (leidster) met haar speer de danseressen opdrachten om een bepaalde dansfiguur te vormen. De danseressen hebben een stok en een schild als attributen.

Bron: Museum Maluku
Eindredactie : Rudi Sabandar



\