Wraak is er niet meer, het gevoel wel

Dit jaar is het 70 jaar geleden dat de Molukkers naar Nederland kwamen. Twaalf boten voeren destijds heen en weer, waarna de KNIL-militairen en hun gezinnen in Rotterdam van boord gingen. De stuurgroep MalCul700 in Culemborg wil dit feit herdenken middels cultuur, educatie en herinnering. door Evert Scheffer

CULEMBORG – De stuurgroep bestaat sinds 2017. Burgemeester Van Grootheest heeft de stuurgroep uitgenodigd om te horen hoe binnen de molukse gemeenschap in Culemborg wordt gedacht over 70 jaar verblijf in Nederland. Martha Reinders-Titahena, Ferry Siwabessy, Benjamin en Tony Souhuwat hebben daar zitting in. Voor de activiteiten/cultuur is tot nu toe overleg met een aantal lokale organisaties. Voor wat betreft herinnering wordt gezocht naar mogelijkheden om ergens in de stad iets blijvends te realiseren en voor de educatie wordt het onderwijs in Culemborg benaderd.

Immers, op geen enkele basisschool of school voor voortgezet onderwijs is ooit verteld over de geschiedenis van de KNIL-militairen en hun komst naar Nederland. ‘Wie zijn wij’ en ’Waarom zijn wij hier gekomen’ zijn vragen die hierin centraal staan. Van de eerste generatie Molukkers in Culemborg leven er nog drie vrouwen en twee mannen. Twee KNIL-lers die in de jaren voor hun vertrek naar Nederland in Indonesië vochten aan Nederlandse zijde.

Ontslagen

Ambon en de omliggende eilanden waren enkele van de eerste en grondigst door de Nederlanders gekoloniseerde gebieden van Oost-Indië.

Het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) had Nederlandse officieren, maar voornamelijk inheemse soldaten. De Molukkers golden als betrouwbare, loyale soldaten. Na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 werd het KNIL in 1950 opgeheven. De Molukse KNIL soldaten willen gedemobiliseerd worden op plaats van keuze: is Ambon zoals in dienstcontract is vastgesteld. 8000 KNIL-militairen kwamen op dienstbevel naar Nederland tegen hun wil. Overbrengen naar Nederland is het letterlijk wegkrijgen van het “Ambonnezenprobleem” uit Indonesië. Indonesië werd een eenheidsstaat en als reactie daarop werd op 25 april 1950 op de Molukse eilanden de RMS (Republiek der Zuid-Molukken) uitgeroepen. De 8000 militairen, die Koningin Wilhelmina altijd als hun boegbeeld hadden gezien werden vervolgens naar Nederland verscheept. Eenmaal aan de overkant van de oceaan, kregen zij te horen dat ze uit militaire dienst waren ontslagen.

De Molukkers die met hun gezin (een gedeelte van gezinnen mocht niet compleet naar Nederland; er mochten er per gezin drie mee) naar Nederland kwamen zouden er, zo werd ze voorgehouden, een maand of zes blijven. Daarna zouden ze weer terug kunnen. En hoe anders is dat verlopen? Na inschrijving in Amersfoort werden groepen Molukkers ondermeer in de voormalige concentratiekampen Vught en Westerbork ondergebracht. De teleurstelling en de desillusie was compleet. Ze waren stateloos, mochten niet werken en werden totaal buiten de maatschappij gehouden. De Commissie Ambonezenzorg (CAZ) zorgde uiteindelijk voor voedsel en kleding. En: 3 gulden per week om van te leven.

Beloftes

Martha Reinders-Titahena, dochter van een KNIL-militair kan het zich nog als de dag van gister herinneren. ‘’We sliepen op strobalen en wasten ons aan lange wasbakken. Niets werd waar van wat de Nederlandse overheid ons had beloofd. En tot op de dag van vandaag nog niet!’’

De 92-jarige Polly Souhuwat, één van de twee in Culemborg nog levende KNIL-militairen kwam met een boot vol vrijgezellen aan in Rotterdam en verbleef onder meer in Middelburg, Serooskerke, Groede, Oostburg, Leerdam en als laatste Culemborg. Hij verdiende zwart bij op een vissersboot, mocht veel later gaan werken bij Koninklijke Schelde en later – toen hij Culemborg woonde- bij Mercon Steel in Gorinchem. ‘’Belofte van de overheid? Daar is helemaal niks van terechtgekomen’’, vertelt Polly. ‘’Iedere actie van de regering was er op gericht de Molukkers te laten beseffen dat ze in Nederland zouden blijven.” Het gevoel ten opzichte van Nederland en de Nederlanders is veranderd, maar de teleurstelling zit er altijd nog in bij de 92-jarige KNIL-militair.

Tweede generatie

Jonkie Souhuwat is een tweede generatie Molukker. Geboren in Nederland, heeft hij op latere leeftijd veel meegekregen over het lot dat zijn vader had ondergaan. ‘’Het heeft hem wel en niet beïnvloed’’, zegt hij. ‘’Je ziet je vaders ellende, maar aan de andere kant moet je aan de toekomst denken. De haat van vroeger richting ‘de blanke’ is verwaterd, maar je vergeet het niet! Het blijft er altijd in zitten. Het verdriet van de ouders blijft en slaat door naar onze generatie. Het uiteindelijke paspoort dat we nu hebben is echter slechts een papiertje. Ik blijf altijd een Molukker.’’

Derde generatie

Francisco Souhuwat (45), zoon van Jonkie, is een derde generatie Molukker. In zijn jonge jaren bestond Wikipedia nog niet. Dus moest hij vaak uitleggen hoe het kwam dat hij zo bruin was.

‘’Op school hebben wij nooit iets meegekregen over de geschiedenis van de Molukse gemeenschap in Nederland. Wat hem wel raakt is dat velen zich nog steeds afvragen ‘Hoe het ook al weer zat’.

En: ‘Waarom wij Molukkers dit nog steeds moeten uitleggen’. ‘’Het enige wat bij een groot deel van de bevolking bij het woord ‘Molukkers’ boven komt drijven is de treinkaping en de gijzelingen. Over de KNIL-soldaten die Nederland in Oost Indië in ere hielden, hoor je nooit iets.’’

Vierde generatie

Afbeelding
‘’Beloftes naar de Molukkers zijn nooit nagekomen’’

Norah en Jolie, de dochters van Francisco en dus de vierde generatie, weten een beetje van de geschiedenis. Jolie hield op school een spreekbeurt over hoe het allemaal is gegaan met Molukkers en kreeg er een 8½ voor. ‘’Ze had veel met ojang (overgrootvader) gepraat’’, zegt ze. En daar is ze veel van te weten gekomen.
Jolie is misschien wel de voorloper van het educatieproject dat de stuurgroep op scholen wil verspreiden. Het doel? Vooral informeren over ‘Wie wij zijn’!

Bron : culemborgsecourant.nl – wraak-is-er-niet-meer-het-gevoel-wel

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *