70 JAAR MOLUKKERS IN OVERIJSSELALMELO – Hij groeide op in de Molukse wijk in Almelo, maar Ramon Leatemia (45) vertrok al jong richting het westen van het land, om er te wonen en te werken. Dat heeft voor- en nadelen, weet hij. „Ik had opgroeien in de Molukse wijk voor geen goud willen missen. Het heeft me gevormd tot de Ramon die ik nu ben. Maar het grote voordeel is: ik ben nu wél heel dicht bij mijn Ajaxfamilie!”
Sinds jaar en dag is Ajax z’n club. Hij bezoekt al ruim dertig jaar de wedstrijden van Ajax. Dat was al zo toen hij aan het Van Rhijncollege in Almelo de juridisch/economische opleiding van de opleiding Openbaar Bestuur volgde. „Ik raakte ermee besmet, met het Ajax-virus. En het is nooit overgegaan. Toen ik klaar was met m’n studie ben ik verhuisd. Dan hoefde ik in het weekend tenminste niet meer zo vroeg op om vanuit Almelo naar Amsterdam te rijden.”
Bij elke wedstrijd, óók de buitenlandse, slaan zijn zeventig á tachtig Ajax-vrienden de Molukse vlag om hun schouders. Als een statement. Trouw aan de vlag, trouw aan de RMS (Republik Maluku Selatan). En trouw aan hun opa’s. „Mijn respect voor de eerste generatie Molukkers in Nederland is ongelofelijk groot. Op dienstbevel van Nederland zijn ze destijds hier naartoe gekomen. Ze wilden op Ambon blijven, omdat op 25 april 1950 de vrije staat RMS was uitgeroepen. Maar Indonesië wilde de RMS niet erkennen. De eerste generatie Molukkers was bereid om, samen met Nederland, te vechten voor die vrije staat. Maar Nederland wilde niet, durfde niet. Ik kan daar heel verdrietig én vreselijk boos over worden, nog steeds ja. Het is een vraag die ik me mezelf nog vaak stel: Waarom wilde Nederland later wél met de blauwhelmen naar Eritrea en naar Bosnië om te vechten, maar niet opstaan voor het volk waar ze al sinds de VOC-periode profijt van hadden? Ze zijn rijk geworden door onze specerijen en hebben ons toch daarna laten zitten.”
Zonder verleden geen toekomst
Ramon is nog steeds fanatiek RMS-aanhanger. Hij haakte aan bij demonstraties, onder meer in 2000 rond de bezetting van het EU-gebouw. En op 25 april hijst hij steevast de RMS-vlag. „Zonder verleden is er voor mij geen toekomst. Mijn vader zei altijd: Een volk zonder geschiedenis, is als een boom zonder wortels. Ik houd me aan de geschiedenis vast. Ik kan en mag het gedachtegoed van de RMS niet loslaten, uit eerbied en respect voor m’n opa’s en oma’s.”
Het besef wat hen is overkomen komt nog steeds hard binnenRamon Leatemia
De pijn is er nog steeds, zeventig jaar na dato. „Het lijkt eigenlijk wel erger te worden. Scherper. Ik denk dat het komt doordat ik nu de leeftijd heb, die mijn opa had toen hij gedwongen naar Nederland kwam. Het besef wat hen is overkomen komt nog steeds hard binnen. Ik heb nu zelf kinderen. Toen de eerste generatie Molukkers op de boot naar Nederland werd gezet, waren er mensen die gedwongen kinderen moesten achterlaten. Er waren ook mensen die hun oudste kind op Ambon achterlieten om voor opa en oma te zorgen. Ik heb drie kinderen, maar het idee dat je zou moeten kiezen wie je meeneemt naar dat andere land is toch onverdraaglijk. Ik heb groot respect voor m’n grootouders dat ze er zo sterk zijn uitgekomen.”
Twee keer in de maand ga ik met mijn gezin terug naar Almelo, op visite bij de familieRamon Leatemia
De Molukse geschiedenis raakt Ramon diep in z’n hart. Hij vindt het ongelofelijk onrechtvaardig wat Nederland zijn grootouders heeft aangedaan. „Nederland heeft beloofd dat de Molukken autonoom zouden zijn. Nederland heeft er officieel bij een Ronde Tafelconferentie voor getekend! En tóch is het nooit gebeurd. Vroeger werd ik agressief van dat onrecht. Nu word ik er emotioneel onder en gebruik ik woorden om m’n emoties te tonen. Ik weet zeker dat het vuur van de RMS altijd in me zal blijven branden! Het is mijn plicht om te blijven protesteren. Ik geef het never nooit op. Ik bén RMS en ik adem RMS.”
Integratie
„Ik heb het hier goed in Nederland. Twee keer in de maand ga ik met mijn gezin terug naar Almelo, op visite bij de familie. Vroeger, toen ik een jaar of 18 was, kreeg ik als Molukker een stempel opgeplakt. ‘Kijk, daar heb je die Molukker.’ Nu niet meer. Veel Molukkers van de derde en de vierde generatie zijn getrouwd met Nederlanders. De Nederlandse regering kan er trots op zijn, op die integratie. Maar laat duidelijk zijn dat dat onze eigen verdienste is én die van onze opa’s en oma’s.”
Voor de komende generaties is het van belang het vuur door te blijven geven. „Weet waar je vandaan komt, weet waar je voorouders voor hebben gevochten. We moeten onze cultuur hooghouden en vasthouden. Over een tijdje zijn er jongetjes en meisjes met blauwe ogen en blonde haren, die een Molukse achtergrond hebben. Zij mogen niet vergeten waar we vandaan komen en waar we voor staan. Dat zijn we aan de eerste generatie Molukkers verplicht.”
De serie 70 jaar Molukkers in Overijssel kwam tot stand met hulp van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. De verhalen zijn ook in boekvorm verschenen.