Door: Dipl.-Oek. Engelina Pattiasina
De dood van resident Van Der Berg bij Fort Duurstede als gevolg van volksverzet in mei 1817 zorgde ervoor dat de Nederlanders een expeditie ondernamen om het volksverzet onder leiding van Kapitan Thomas Matullessy te onderdrukken.
De eerste expeditie stond onder leiding van majoor Beetjes. Deze expeditie mislukte echter jammerlijk, want de troepen van majoor Beetjes vielen uiteen. De Nederlander kwam om het leven en majoor Beetjes kwam zelf om het leven bij het incident op Waisisil Beach, Saparua.
De tweede expeditie werd uitgevoerd onder de commissaris-generaal van Batavia, schout-bij-nacht Arnold A. Buyskes als hoogste autoriteit in de Maluku. Bij deze expeditie was een groot leger betrokken, want Buyskes bracht ook troepen uit Batavia op het Prins Frederik Schip en werd ondersteund door een aantal gewapende schepen, waaronder de kora-kora-troepen eind september 1817. De landaanval op Saparua werd geleid door Majoor Meijer die ongeveer 250 gewapende infanteriesoldaten meebracht.
Vóór Saparua was alle verzet in Ambon, Haruku en Nusa Laut neergeslagen. Saparua Island was het laatste doelwit. De troepen van majoor Meijer veroverden het ene land na het andere op het eiland Saparua. Bij hun aankomst in de staat Ullath en de staat Ouw in november 1817 stuitten de troepen van majoor Meijer echter op weerstand van de troepen van Martha Christina Tiahahu.
Martha Christina Tiahahu was 17 jaar oud toen ze de slag bij Ullath-Ouw leidde. Martha Christina werd geboren op 4 januari 1800. Haar moeder stierf toen Martha Christina nog een kind was. Hij staat dicht bij zijn vader, Kapitan Paulus Tiahahu, die ook de koning van Abubu in Nusa Laut is. Kapitan Paulus was een collega van Kapitan Matulessy die zich in 1817 tegen de Nederlanders verzette.
De slag bij Ullath-Ouw toonde de moed van Martha Christina Tiahahu die de strijd leidde. Hij verscheen aan de frontlinies van de strijd met een lebing in de hand. In feite gebruikte hij stenen om de troepen van majoor Meijer aan te vallen die door hun munitie heen kwamen. Het land van Ullath-Ouw was verschroeid en viel in handen van de Nederlanders.
Deze strijd betaalde echter een hoge prijs, want majoor Meijer raakte zwaargewond en moest naar Ambon worden gebracht. De positie van majoor Meijer werd vervangen door kapitein Vermeulen Krieger die ook verwondingen opliep, hoewel niet zo ernstig als majoor Meijer. Ondertussen stierf hun collega luitenant Richemont in de strijd.
De Krieger-officier waarmee Martha Christina te maken kreeg, was geen willekeurige soldaat, want hij was betrokken bij de Slag bij Waterloo voordat hij naar Nederlands-Indië werd gestuurd. Nadat de oorlog voorbij was, werd hij de Held van Saparua genoemd. Later nam Krieger vanuit Saparua deel aan het veroveren van de oorlogen van Imam Bonjol en was de commandant van de geweertroepen die het verzet van prins Diponegoro op Java overwon.
De val van Ullath-Ouw betekende de nederlaag van de volksstrijd onder leiding van Thomas Matulessy. Een voor een werden de verzetsleiders gevangengenomen door de Nederlandse troepen. Op 12 november 1817 werden alle leiders gearresteerd en koning Abubu, Kapitan Paulus, werd als eerste berecht op de Evertsen. Kapitan Paulus Tiahahu en Martha Christina werden voorgeleid aan een jury onder leiding van admiraal Buyskes. De rechter veroordeelde kapitein Paul ter dood.
Martha Christina knielt aan de voeten van de rechter, om haar vader te bevrijden. Kolonel Arnaud Jean Abraham Gerlach beschrijft in zijn geschriften in Dagblad (23 maart 1889), getiteld “De Koningsdochter van Noesa Laut” (Prinses van de koning van Nusa Laut) Martha Christina die zijn bewondering kan vertegenwoordigen.
Kolonel Gerlach, die ook de auteur is van het boek Onze Oost, citeert zeer waarschijnlijk het werk van QMR Verhuell, die Martha Christina Tiahahu zeer gedetailleerd beschrijft. Hij schreef: ‘Hij kon geen woord uitbrengen, durfde nauwelijks naar zijn rechter te kijken; mooi meisje, donkere en gevoelvolle ogen wendden zich scherp naar de rechters, of wendden zich in diepe melancholie tot haar vader; rechtte nu zijn verheven lichaam alsof de engel van hoop zijn nieuwe levenslust had geademd, boog toen zijn hoofd en wrong zijn handen onder de naamloze angst die zijn hart had gegrepen.”
Martha Christina werd ervan beschuldigd een rebellenleider te zijn en niet alleen haar vader te volgen. Maar Martha Christina is een moedige leider. Toen ze echter hoorde dat haar vader ter dood was veroordeeld, vroeg Martha Christina de rechter om de vrijlating van haar vader.
Hierover schreef Gerlach ook: “Plots viel Christina Martha voor de voeten van de rechter en smeekte om genade voor haar vader: ‘Heb medelijden met haar,’ smeekte hij. ‘Laat mij geschieden naar mijn daden’ en ga van de ene knie op de andere. Hij wierp een hoopvolle blik op elk van de juryleden.”
Het verzoek van Martha Christina om haar vader werd echter niet ingewilligd. “Met de kracht van tranen richtte het bedelende meisje zich op, vouwde haar armen nogmaals in een smeekbede en sloeg droevig haar mooie ogen op naar degenen die haar konden redden van haar geliefde vader; maar tevergeefs; alle hoop was verloren: met gebogen hoofd en met verrassende stappen verliet hij de hut. Aangekomen op het dek viel hij in de armen van de oude man (zijn vader): hij, wanhopig behoefte aan troost, probeerde zijn snikken in te houden, zijn snikken in te houden, hem te troosten en te troosten, wat hij snel moest doen. wegdoen; en iedereen was diep geraakt door het lot van Christina Martha”.
Vanaf het schip keerde Kapitan Paulus vergezeld door Martha Christina Tiahahu terug naar Nusa Laut. De doodstraf voor kapitein Paul was onvermijdelijk. Martha Christina verloor haar vader en verloor haar geest.
“Sindsdien dwaalt hij eenzaam en eenzaam tussen de bomen van Nusa Laut. Toen hij zijn ledematen rekte, moe van het zwerven, was de kale grond een bank voor hem, en de koude dauw werd lakens. Wat is er met de koningsdochter gebeurd?” Gerlach schreef in het artikel dat eind 19e eeuw werd geschreven.
Lees ook: Interpretatie van de heroïsche geest van Martha Christina Tiahahu
De odyssee van Martha Christina was nog niet voorbij: Thomas Matulessy en zijn vrienden werden geëxecuteerd op 16 december 1817. Eind december 1817 vervoerde het Evertsen-schip gevangengenomen gevangenen om naar Java te worden verbannen.
De commandant van Evertsen, QMR Verhuell, was zo verrast toen hij zag dat Martha Christina een van de gevangenen was. De toestand van Martha Christina is zeer zorgwekkend. “Nu wankelt ze, verbleekt en uitgemergeld: de mooie bloem is gebroken. . . . de engel van hoop heeft hem verlaten’, schreef Gerlach.
QMR Verhuell bood hem een speciaal plekje op het schip aan. Martha Christina reageerde met een melancholische buiging, ze bedankte de matroos; maar er kwam geen woord uit die gesloten lippen.
De Evertsen hadden de Molukse Zee op 2 januari 1818 niet verlaten, toen Martha Christina Tiahahu haar laatste adem uitblies. “En toen het droge en vermoeide lichaam van de eens bloeiende maagd van het bord viel om te worden begraven in de onmetelijke diepten van de zee, veegden vele ruwe handen (van de bemanning) de tranen van haar wangen, en het was ‘Godzijdank ! Het arme kind is uit zijn lijden,’ de woorden van Janmaat’s lippen zijn de enige begrafenishymne voor de prinses van koning Noesa Laut”.
Het lot van Martha Christina Tiahahu’s vijand, majoor Meijer in de gevechten in Ulattah en Ouw was niet veel anders. Na een medische behandeling op Ambon kon majoor Meijer door zijn zware verwondingen niet meer worden gered. Hij blies zijn laatste adem uit op 16 januari 1818. Majoor Meijer stierf op 28-jarige leeftijd. Hij werd begraven op Ambon en de Nederlanders maakten een gedenkteken bij Batu Gajah.
Martha Christina Tiahahu werd in 1969 uitgeroepen tot Nationale Held. Martha Christina zou haar eigen plek in de Indonesische geschiedenis moeten hebben. Martha Christina handelde buiten haar tijd.
Terwijl vrouwen elders nog steeds worstelen met gelijkheid, heeft Martha Christina dat lang aangetoond in de echte strijd van wat als mannenwereld zou kunnen worden beschouwd.
Als je in de voetsporen treedt van Kapitein Vermeulen Krieger, die de tegenstander was van Martha Christina Tiahahu, is dat misschien heel verrassend, want een aantal prestigieuze onderscheidingen in het Nederlandse leger staan op zijn schouders. De rol van Vermeulen Krieger in de oorlogen van Imam Bonjol en de Diponegoro-oorlog toont de capaciteit van Kapitein Krieger als een getrainde soldaat.
Tot slot moet de staat rekening houden met de heroïsche status van Kapitan Paulus Tiahahu, de vader van Martha Christina Tiahahu die werd geëxecuteerd in Nusa Laut.
Zelfs als ze leven, mogen ze de status van held niet missen, omdat ze niet vechten voor een titel van held, maar als een antwoord op de uitdagingen van hun tijd. Hopelijk!
Bron : tribun-maluku.com – martha-christina-tiahahu (Vertaald door Google)