Ellen (69) ging op Tienertoer in de jaren zeventig: ‘Ultieme gevoel van vrijheid’

Middelburg, Leeuwarden, Gouda: Ellen Hitipeuw-Palyama (69) reisde in 1972 stad en land af met de populaire Tienertoer van NS. Onderweg en op haar bestemming maakte ze van alles mee. “We namen altijd schone kleren mee zodat we ergens konden blijven slapen.”

Ze denkt nog regelmatig terug aan die zomerse week in 1972, waarin ze met haar zusje op avontuur ging. Acht dagen onbeperkt reizen door heel Nederland. En dat allemaal voor dertig gulden.

Smokkelen met de Tienertoer

Twintig was Ellen, toen ze de tienertoerkaart gebruikte. Net iets te oud, want de kaart was bedoeld voor jongeren tussen de twaalf en negentien jaar. Maar dat hield Ellen niet tegen. “Ik heb toen een beetje gesmokkeld en mijn geboortejaar op de kaart veranderd van 1952 in 1955”, vertelt ze lachend. “Daar werd in de trein niks over gezegd. Nu scannen ze je ov-kaart, maar toen zwaaide je gewoon met dat ding. We hadden altijd leuke gesprekken met de conducteurs.”

Tienertoer werd in 1969 in het leven geroepen en was razend populair onder jongeren. “Op school werd er veel over gesproken: ‘Wanneer gaan jullie op Tienertoer?’ vroegen ze dan. Een auto was in de jaren ’60 en ’70 een luxe, dus gebruikten veel mensen het openbaar vervoer. Zeker de Molukse gemeenschap, die door heel Nederland reisde om familie te bezoeken.”

Tienertoer Beeld Privébeeld

Op de bonnefooi

Veel jongeren gebruikten de Tienertoer voor leuke uitstapjes, zoals een pretpark, het strand of de grote stad. Zo ook Ellen en haar zusje Maureen. Toch was er een verschil: “Wij gingen ook langs familie, die vroeger in kampen en later in Molukse wijken woonde. In Friesland woonde een tante, in Den Helder vrienden van mijn vader uit zijn tijd bij de marine, en ook in de Molukse wijk in Moordrecht kenden we mensen.” De twee gingen op de bonnefooi, want niet iedereen had destijds een telefoon. “We namen altijd schone kleren mee, zodat we ergens konden blijven slapen. Als we onverwachts kwamen binnenvallen, was het meteen: ‘Blijven jullie hier ook eten en slapen?’ Ze waren altijd blij ons te zien. Familiebanden zijn voor ons heel belangrijk. Soms belden we onze ouders vanuit een telefooncel om te vertellen dat we pas morgen of overmorgen thuiskwamen. Of wanneer we schone kleding nodig hadden, haha. Dat was dolle pret.”

Zonder ouders op pad

Ellen ging nooit met lege handen naar huis. “Onze tantes doken altijd meteen de keuken in om eten te maken. De volgende dag kregen we wat lekkers mee voor de terugreis: van pisang goreng tot kleefrijst. Dat werd ’s ochtends dan nog even snel gebakken.” Veel tienertoerders gingen voor het eerst zonder ouders op pad. Voor Ellen en Maureen was het niet de eerste keer. “Ik kan me herinneren dat we ook weleens alleen op de trein werden gezet naar familie. Maar dat was toch anders, omdat we op het station door een familielid werden opgepikt. En de conducteur hield altijd een oogje in het zeil. Met Tienertoer konden we zelf bepalen waar de reis naartoe ging.”

Tienertoer 2 Beeld Privébeeld

Genoeg vermaak

En juist dát maakte Tienertoer zo populair. “Het was het ultieme gevoel van vrijheid. We konden een week lang zonder ouders op pad om Nederland – wat voelde als de rest van de wereld – te ontdekken. Thuis maakten we al plannen, maar in de trein hoorden we over andere bestemmingen. Nou, dan pasten we de route gewoon aan.” In de trein, die in de zomervakantie meestal vol tieners zat, was van verveling geen sprake. “Oh, wij hadden elkaar zoveel te vertellen. En ondertussen keken we naar buiten: dan zag je het landschap veranderen in het mooie vlakke land. Als we een station binnenkwamen, was het spannend: wie stappen er allemaal in?” Werd er niet gekletst of naar buiten gekeken, dan waren de jongeren aan het zingen. “Dat vonden we heerlijk. We zongen op de cadans van de trein. Als hij over de rails reed, ontstond een bepaald ritme waar Molukse liedjes perfect bij passen. Die muziek hadden we allemaal van jongs af aan geleerd, mijn ouders waren ook heel muzikaal.”

Tienertoer 3 Beeld Privébeeld

Hoogtepunten

Tussen het bezoeken van ooms en tantes door, maakte Ellen ook tijd voor bezienswaardigheden. “Op het station van Leeuwarden moesten we wachten op een neef die ons kwam ophalen. Opeens zagen we daar een prachtig standbeeld van een koe: Us Mem. Nou, dat maakte wel indruk op ons. Net als het Evoluon in Eindhoven. We hebben in die week veel gezien en gedaan: naar musea, het plein in Gouda, zomermarkten en we maakten leuke wandelingen.” Ze hadden een week de tijd – van 15 tot en met 22 juli – om alles te zien. “We zijn tussendoor twee keer thuis geweest om wat schone kleren te halen. En dan snel weer op pad. We bleven zoveel mogelijk bij familie bivakkeren.”

Toestemming van ouders

Twee meisjes die alleen op pad gaan? Dat was in die tijd niet vanzelfsprekend. “Ik vond het heel wat dat we toestemming kregen om te gaan. Jongens mochten altijd weg, maar voor meisjes was dat anders. We kregen natuurlijk wel regels mee. Zo mochten we nooit zomaar meegaan als een vreemde vroeg om ons weg te brengen.” Toch werd onderweg goed op de meiden gelet. “Als we ergens hadden gelogeerd, moesten we vaak door een neef naar een volgende plek worden gebracht. Zij hadden daar op die leeftijd natuurlijk ook geen zin in.” Daarom bedachten ze wat slims. “We maakten dan een leuke afspraak: op de bestemming gingen zij linksaf en wij rechtsaf en later pikten ze ons weer op. Zo hadden we toch nog vrijheid.”

Tienertoer 4 Beeld Privébeeld

Bron : https://www.margriet.nl/persoonlijk/ellen-69-ging-op-tienertoer-in-de-jaren-zeventig-ultieme-gevoel-van-vrijheid~b438beb4/

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *