Utrecht, 3 september 2022
Geschreven door Joaniek Vreeswijk
Aanwezig vanuit het kabinet: Minister-president Mark Rutte, Staatssecretaris van VWS Maarten van
Ooijen, vanuit de ministeries: Wijnand Stevens (AZ), Renate van Lijssel (AZ), Nataly van Driel (VWS),
Luuk van Rij (VWS) en Wimke Schuurmans (VWS)
Op 31 augustus 2022 vond een gesprek met Mark Rutte, Maarten van Ooijen en ambtenaren van
Algemene Zaken en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport plaats in het Catshuis te
Den Haag. 18 personen vanuit de Molukse gemeenschap waren hierbij aanwezig. Zij werden op
persoonlijke titel uitgenodigd om te praten over de aankomst van de eerste en tweede generatie
Molukkers in Nederland in 1951. Dit verslag is geschreven met behulp van de input van zes van de
deelnemers aan het gesprek.
Het doel was volgens de ambtenaren; het bevorderen van een open gesprek om de
bewindspersonen een beeld te geven van wat er leeft in de Molukse gemeenschap. Blijkens de
uitnodiging stonden de volgende vragen centraal:
• Wat zijn uw persoonlijke gedachten over de opstelling van de Nederlandse overheid in die
periode?
• Hoe heeft de overkomst de Molukse gemeenschap in Nederland gevormd volgens u?
• En vooral: wat verwacht u van de Nederlandse overheid tegenover de generaties die in 1951
aankwamen?
Alvorens het gesprek is gevraagd op basis waarvan de deelnemers zijn uitgenodigd. Hierop
antwoordde de adviseur van Rutte het volgende per mail: ‘’De genodigden zijn gekozen naar
aanleiding van ambtelijke contacten die de betrokken ministeries de afgelopen periode, maar ook
daarvoor, onderhielden met personen van Molukse afkomst. Daarbij is geprobeerd de veelzijdigheid
en diversiteit van de Molukse gemeenschap tot uitdrukking te laten komen.’’ Opvallend is dat
vertegenwoordigers van twee in dit kader relevante partijen, Stichting Landelijk Moluks Monument
en de RMS-regering, niet tot de genodigden behoorden.
Het programma begon met een welkomstwoord van Rutte, waarin werd aangegeven dat er wel
vervolggesprekken uit komen, maar de middag bedoeld was om je verhaal te doen en uit te wisselen
en nog niet om toezeggingen te doen of afspraken te maken. Ook vroeg één van de deelnemers wat
Rutte van de demonstratie vond die buiten plaats vond. Hij gaf aan geen weet te hebben wie de
mensen waren, maar zijn adviseur antwoordde hem dat het ging om een demonstratie die
georganiseerd werd door de RMS-regering, omdat zij vonden dat zij die dag ook aan tafel plaats
hadden moeten nemen.
Daarna gingen we in twee groepen uitéén. In de groepen is er naast het delen van persoonlijke
ervaringen ook gesproken over:
Een juiste historische context
• De bredere context rondom de aankomst in 1951. De rol van Nederland in het dekolonisatieproces
van Nederlands-Indië, specifiek in relatie tot de Molukken. Wat is er misgegaan aan de kant van
de Nederlandse overheid na de soevereiniteitsoverdracht van 27 december 1949? Wat is de rol
van Nederland geweest als het gaat om de RMS, verscheping en demobilisatie?
• Meer aandacht in het onderwijs voor het gedeelde verleden tussen de Molukken en Neder-
land. Dat betekent de geschiedenis opnemen in het curriculum/de canon.
• De reizende tentoonstelling van CMH en het educatie pakket wat zij uit gaan brengen
De situatie op de Molukken en het bespreekbaar maken van de RMS
• Exploitatie, onderdrukking en mensenrechtenschending op de Molukken
• Ontmoeting met RMS regering bespreekbaar maken
Het betrekken van de gehele Molukse gemeenschap zover mogelijk
• De tijd nemen om te komen tot ‘een gebaar/excuses en hier de gemeenschap in betrekken
• Het kenbaar maken naar de bewindspersonen toe dat we binnen de Molukse gemeenschap,
ook een Moslim gemeenschap en een Tenggara (Zuidoost Molukse) gemeenschap hebben.
De sociaal-maatschappelijk positie van Molukkers
• Aandacht om de sociaal-economische positie onder Molukkers structureel te verbeteren. In
vergelijking met de situatie van 45 jaar geleden, is er (volgens het CBS rapport) voor een
meerderheid van de Molukse gemeenschap nauwelijks structureel vooruitgang geboekt op
diverse maatschappelijke terreinen zoals onderwijs, werkgelegenheid en gezondheidszorg.
Het CBS rapport over Molukkers in Nederland en het Gezondheidsonderzoek van A.J. Bode-
wes: ‘The Health of Moluccans in the Netherlands: A Persistent Disadvantage’ werden aan-
gehaald als onderbouwing.
Herdenken
• Dat er wel degelijk meerdere herdenkingen hebben plaatsgevonden in het kader van 70 jaar
Molukkers in Nederland, zoals de uitzending van Beta Disini door Museum Maluku en
Beyond Walls
• Lange tijd is er de indruk gewekt dat Molukkers vanuit de slachtofferrol deelnamen aan de
samenleving. Dit beeld is niet correct. Zowel de voorgaande generaties en de nieuwe gene-
raties tonen veerkracht en profileren zich ook op meerdere gebieden op positieve wijze. Een
voorbeeld is Molukse jongeren die zichtbaar actief bewegen op terreinen van dekolonisatie,
zeker vanaf BLM, George Floyd 2020 en de Coenprotesten
Andere punten die aangehaald werden
• Het belang van een nieuwe landelijke Molukse belangenvertegenwoordiging bijvoorbeeld
naar het model van het voormalig Inspraakorgaan Welzijn Molukkers
• Belang behoud Molukse wijken
• Verrekening van achterstallige pensioenen en soldij
• Er is gezegd dat er een bestaande Molukkenraad/Molukse raad is. Over deze raad was op
het moment van het gesprek met Rutte nog niets bekend gemaakt aan de gemeenschap zelf.
Tijdens het informele deel van de ontmoeting vertelde een van de VWS ambtenaren dat zaken
aangaande Molukkers in Nederland verdeeld zijn over zes verschillende departementen. En dat
vraagt om onderlinge afstemming tussen de verschillende ministeries. De bovenstaande punten die
besproken zijn zullen teruggekoppeld worden naar de betrokken ministeries, zo is gezegd.
Er komen vervolggesprekken. In welke setting is nog niet bekend. Onderwerpen die zijn blijven
liggen, kunnen dan nog aan de orde komen. Er wordt nagedacht over een mailadres waar de
deelnemers terecht kunnen voor vragen en opmerkingen. Bijvoorbeeld als een vervolg te lang op
zich laat wachten.
Geschreven door Joaniek Vreeswijk