Jon Wattimena (l.) en Scato Leunurase op de begraafplaats op de Rading in Loosdrecht, bij het graf van de vader van eerstgenoemde.© Foto Margot Brakel
Hans van Keken
LOOSDRECHT
Wijdemeren gaat van dertien graven op de begraafplaats aan de Rading de kosten betalen. Het betreft graven van Molukkers die bij de marine hebben gediend. Het gebaar van de gemeente moet gezien worden als erkenning van het leed dat de in Loosdrecht en Hilversum terecht gekomen families is aangedaan.
De gemeente heeft dat besluit genomen nadat een meerderheid van de Wijdemeerse gemeenteraad eind vorig jaar daartoe opriep. Dat gebeurde nadat Loosdrechters Jon Wattimena en Scato Leunura de gemeente daar vorig jaar officieel om hadden gevraagd. Mede omdat het in maart 2021 precies zeventig jaar geleden was dat de eerste groepen Molukkers per boot vanuit het jonge Indonesië in ons land aankwamen.Er was daar destijds oorlog (politionele acties genoemd), voor Nederland uiteindelijk reden zich terug te trekken uit de voormalige kolonie. Veel mensen die aan de zijde van Nederland meegevochten, zoals KNIL-militairen en mensen bij de marine, moesten daarom samen met hun familie naar
Nederland. „Dat was zeker niet vrijwillig, maar gebeurde onder dwang”, aldus Wattimena, die de verhalen over die tijd nog kent van zijn 32 jaar geleden overleden vader.
Voormalige werkkampen
De gedachte was aanvankelijk dat de Molukkers na enige tijd weer zouden terugkeren. Ook daarom werden zij aanvankelijk gehuisvest in vaak erbarmelijke omstandigheden, zoals in voormalige concentratie- en werkkampen. Een kille ontvangst, zo realiseren velen zich nu. Iets wat bij de Molukkers zelf tot op de dag van vandaag diepe sporen heeft nagelaten. Ook omdat terugkeer naar het eigen geboorteland er niet inzat, tot verdriet en ook grote frustratie van velen. Indonesië ging immers nooit akkoord met de onafhankelijkheid van de Molukken.
Nederlandse marine
Ook in Loosdrecht leeft de treurnis nog over het lot dat de hier wonende Molukkers overkwam. Dertien gezinnen kwamen in 1953 terecht tussen de Nederlandse Marine-gezinnen in de toenmalige nieuwbouw aan Lindelaan, Beukenlaan en Meidoornlaan. Omdat daar niet voldoende woningen waren, belandde een aantal gezinnen in Hilversum. Mannen die destijds nog actief bij de marine werkten, soms zelfs nog zijn uitgezonden naar voormalig Nederlands Nieuw-Guinea en de West. Dit ondanks dat zij stateloos waren en een roze paspoort hadden. Het Nederlanderschap kon namelijk pas rond 1962 worden aangevraagd.
De treurnis is er ook omdat de Molukse gemeenschap het gevoel heeft dat ze onder dwang naar Nederland moest, en dan ook nog moet betalen voor het eigen graf, zo leggen Wattimena en Leunura uit. Een terugkeer naar de geboortegrond zat er niet in. Je daarmee verbinden speelt in de Molukse cultuur een belangrijke rol. Reden voor Wattimena en Leunura om de overheid om compensatie te vragen, in de vorm van kwijtschelding van de grafrechten. Zij zien de Nederlandse overheid immers als verantwoordelijk voor de hele gang van zaken en hun verblijf hier.
Grafrechten
Verzoek was om de grafrechten tot in de eeuwigheid over te nemen, maar dat kan volgens de gemeente Wijdemeren juridisch niet, omdat die bij de nabestaanden blijven. De grafhuur kan wel betaald worden, maar ook dat kan niet voor eeuwig. Vandaar dat gekozen is voor het overnemen van de kosten tot 2050. Dat is vanwege de hoogte van de kosten en de beperkte financiële vooruitzichten van de families.
De enkeling die de kosten vooruit heeft betaald, soms zelfs tot 2048, kan deze terugkrijgen, al moeten de rechthebbenden daar vanwege de privacy zelf een verzoek toe indienen. De beheerder van de begraafplaats zal hierover contact opnemen met de rechthebbenden.
De motie die vorig jaar tot deze symbolische en financiële steun opriep, van D66, De Lokale Partij en PvdA/GL, werd afgelopen najaar door een meerderheid in de raad gesteund. Dorpsbelangen en de VVD stemden wat aarzelend niet in, omdat ze de motie wat te snel vonden. Ook omdat de gemeente op dat moment nog in gesprek was met de twee Molukkers en liever een meer uitgewerkt plan zagen.
Overigens hebben op meer plekken in het land Molukkers gevraagd om een vorm van erkenning van hun positie en het aangedane leed. Verschillende burgemeesters stuurden aan het toen nog te vormen kabinet Rutte IV een oproep om dat te erkennen.
Geschiedenis
De motie riep ook op tot meer aandacht voor wat deze uit de Molukken afkomstige Nederlanders ooit is overkomen, en voor de achtergrond van hun geschiedenis. Bijvoorbeeld via Loosdrechtse scholen, al is daarover nog niets besloten. Wattimena en Leunura willen eerst weten of er behoefte aan is en hoe dat dan kan worden ingevuld. Ook met de Historische Kring Loosdrecht wordt overlegd, zo melden ze.
Verder wordt nagedacht over een jaarlijkse herdenking. Iets waar de Molukse gemeenschap volgens de gemeente zeker voor openstaat, maar er is tijd nodig om dit onderling te bespreken, zo hebben de Loosdrechters laten weten. Het college wil daarbij in elk geval een faciliterende rol spelen. Ook wordt intussen nagedacht over iets als een plaquette op de begraafplaats, maar dat is iets van latere zorg, melden de twee.
De gemeente Hilversum krijgt op begraafplaats Zuiderhof een monument om aandacht te vragen voor de Molukse kwestie, zo meldde deze krant in maart dit jaar. Het gaat om een kunstwerk van Barbara Houwers. Ook Hilversum gaat de kosten betalen van acht graven van Hilversumse marinemensen van Molukse afkomst op Zuiderhof en de Noorderbegraafplaats. Uitvaartstichting Hilversum doet dat. Hier gaat het in tegenstelling tot Wijdemeren wel om eeuwigdurende grafrust en onderhoud.
Grote indruk
Burgemeester Crys Larson heeft namens het college drie gesprekken gehad met de twee vertegenwoordigers van de Molukse Loosdrechtse gemeenschap. Ook raadsleden kwamen vorig jaar bij hen thuis op bezoek. Iets wat grote indruk maakte, zo meldden Gert Zagt (DLP), Eric Torsing en Jan Verbruggen (CDA) toen. Vooral de grote gastvrijheid raakte hen. Myriam Kooij stopte als commissielid van D66, veel tijd en energie in het opstellen van de motie.
Bron : Artikel in de Gooi en Eemlander 31-10-2022